Nadciśnienie

Nadciśnienie tętnicze jest chorobą, która prawdopodobnie dotyczy około 32% Polaków. Niestety nawet 1/3 z tych osób nie wie, że na nią choruje. Wynika to głównie z tego, że często w początkowej fazie brak jest jakichkolwiek charakterystycznych objawów lub są one mało specyficzne.

Kiedy rozpoznajemy nadciśnienie tętnicze?

Aby zdiagnozować nadciśnienie tętnicze musimy wykonać dwa niezależne pomiary jego wartości. Powinny się one odbyć w kilkutygodniowym odstępie czasu, aby wyniki były bardziej wiarygodne. Przyjmuje się, że jeśli ciśnienie było większe bądź równe 140/90mmHg, mamy gotowe rozpoznanie. Warto zaznaczyć, że pierwsza liczba oznacza ciśnienie skurczowe (SBP z ang. systolic blood pressure), druga zaś rozkurczowe (DBP z ang. diastolic blood pressure). Jeśli chociaż jedna z tych wartości będzie powyżej normy, np. 130/95mmHg, 150/80mmHg, to również rozpoznajemy nadciśnienie.

Podział wartości ciśnienia na stopnie

Podział wartości ciśnienia na stopnie związany jest ze zwiększonym ryzykiem sercowo- naczyniowym. Oznacza to, że im większe jego wartości tym większa możliwość powikłań ze strony układu krążenia np. tj. zawał serca. Przedstawia się on następująco:
• Ciśnienie optymalne- SBP<120mmHg i DBP<80mmHg
• Ciśnienie tętnicze prawidłowe- SBP 120-129mmHg i/lub DBP 80-84mmHg,
• Ciśnienie tętnicze wysokie prawidłowe- SBP 130-139mmHg i/lub DBP 85-89mmHg,
• Nadciśnienie tętnicze stopnia pierwszego- SBP 140-159mmHg i/lub DBP 90-99mmHg,
• Nadciśnienie tętnicze stopnia drugiego- SBP 160-179mmHg i/lub DBP 100-109mmHg,
• Nadciśnienie tętnicze stopnia trzeciego SBP>=180mmHg i/lub DBP>=110mmHg.

Przyczyny nadciśnienia

Ze względu na przyczynę, nadciśnienie dzielimy na pierwotne oraz wtórne. Pierwsze z nich występuje zdecydowanie częściej i nie można jednoznacznie określić jednego, konkretnego zaburzenia, które go powoduje. Najprawdopodobniej jest wywołane przez działanie zarówno czynników genetycznych jak i środowiskowych, do których zalicza się m. in. stres, małą aktywność fizyczną, palenie tytoniu, picie alkoholu, zbyt dużą ilość soli w diecie oraz nadmierną masę ciała.
W nadciśnieniu wtórnym znamy jego przyczynę. Do najważniejszych z nich zaliczamy choroby nerek, koarktacje aorty, zaburzenia hormonalne tj. zespół Cushinga, guz chromochłonny nadnerczy, choroby tarczycy, zwężenie tętnic nerkowych, leki m. in. kortykosteroidy oraz substancje narkotyczne np. amfetaminę. W związku z tym, przy wstępnej diagnozie, bardzo ważne jest poszukiwanie przyczyn nieprawidłowych wartości ciśnienia, gdyż leczenie choroby podstawowej może spowodować jego normalizację oraz zapobiec powikłaniom narządowym.

Objawy

Początkowy przebieg choroby jest często skąpoobjawowy lub mało charakterystyczny. Pacjenci skarżą się głównie na nawracające bóle głowy, senność, zmęczenie, ogólne osłabienie. Często jednak rozpoznanie stawiane jest przypadkowo przy okazji wizyty u lekarza z zupełnie innych przyczyn lub gdy dojdzie to poważnych powikłań narządowych, np. zawału serca czy udaru mózgu.

Leczenie nadciśnienia

Jeśli lekarz znalazł przyczynę wysokich wartości ciśnienia, kluczową rolę w jego normalizacji odegra leczenie choroby podstawowej. Natomiast leczenie nadciśnienia pierwotnego wymaga z jednej strony przyjmowania preparatów farmakologicznych, z drugiej zaś zmiany naszego stylu życia. Udowodniono bowiem, że redukcja masy ciała o 1% powoduje zmniejszenie jego wartości o ok. 1-2 mmHg. Jeszcze bardziej spektakularne działanie ma wysiłek fizyczny, np. półgodzinny intensywny spacer. Powoduje on obniżenie tętna i aktywności układu współczulnego oraz rozszerzenie naczyń krwionośnych, a co za tym idzie spadek wartości ciśnienia nawet o 10 mmHg. Kolejnym zaleceniem jest ograniczenie soli w diecie. Przeciętnie spożywamy jej 10g dziennie, czyli ok. dwie łyżeczki od herbaty. Jest to dziesięciokrotnie więcej niż nasze zapotrzebowanie. Wydaje się nam to niemożliwe, ale duże ilości soli zawarte są np. w pieczywie, wędlinach, produktach konserwowych i przetworzonych, tj.: ketchup, kostki rosołowe, różnego rodzaju sosy i zupki w proszku, chipsy. W związku z tym, powinniśmy ograniczyć ich spożycie oraz zastąpić sól używając różnego rodzaju ziół. Po pewnym czasie zaobserwujemy spadek ciśnienia średnio o kolejne 10 mmHg.
Jeśli zmiana naszego trybu życia nie spowoduje oczekiwanych efektów, będą one niewystarczające lub mamy do czynienia z powikłaniami narządowymi tej choroby, konieczne jest przyjmowanie leków. Mają one różnego rodzaju mechanizmy działania, np. powodują zwiększone wydalanie moczu, rozszerzają naczynia krwionośne, zmniejszają działanie układu współczulnego, poprawiają pracę serca. Ważne jest, żeby były przyjmowane regularnie wg zaleceń lekarskich, gdyż ich nagłe odstawienie może skutkować wzrostem ciśnienia.

Dlaczego tak ważna jest kontrola ciśnienia?

Przewlekłe, nieleczone nadciśnienie jest jednym z czynników rozwoju chorób układu sercowo- naczyniowego i powikłań w postaci zawału serca, udaru mózgu, niewydolności nerek czy zmian na dnie oka. Często są one nieodwracalne i powodują ciężki uszczerbek na zdrowiu chorego. Poza tym wymagają przyjmowania wielu leków i współpracy różnych specjalistów.
Dlatego, aby im zapobiegać, powinniśmy już teraz zadbać o prawidłową masę naszego ciała, systematyczny wysiłek fizyczny, odpowiednią dietę oraz starać się od czasu do czasu wykonać pomiar ciśnienia.